Karşılıksız çeke para cezası

Vergi ve harç istisnalarından Ar-Ge ve yatırım teşviklerine, karşılıksız çek veren kişilere yönelik yaptırımlardan, iflas ertelemeye birçok konuda önemli düzenlemeleri içeren Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Resmi Gazete'de yayımlandı.

Kanuna göre, sermaye şirketleri ile kooperatiflerin, aktiflerin muhtemel satış fiyatları üzerinden düzenlenen ara bilançoya göre borca batık olduğu idare ve temsille vazifelendirilmiş kimseler, şirket veya kooperatif tasfiye halinde ise tasfiye memurları veya bir alacaklı tarafından beyan ve mahkemece tespit edilirse, önceden takibe gerek kalmaksızın bunların iflasına karar verilecek.

İdare ve temsille vazifelendirilmiş kimseler ya da alacaklılardan biri, şirket veya kooperatifin mali durumunun iyileştirilmesinin mümkün olduğuna dair iyileştirme projesini, son bir yıldan uzun süre ile şirket merkezinin bulunduğu yerdeki mahkemeye sunarak iflasın ertelenmesini isteyebilecek.

Mahkeme, iflasın ertelenmesi talebinde bulunulması üzerine yönetim organının yerine geçmesi, yönetim organı kararları ve işlemlerini onaylaması ayrıca envanter işlemlerini başlatarak kontrolü altında yürütmesi için mesleki ve teknik yeterliliğe sahip yeterli sayıda kayyum atayacak.

Mahkeme, gerektiğinde kayyumun görevine son verebilecek, görevine son verilen ya da istifa eden kayyumun yerine yenisini seçebilecek. Bir kişi aynı anda en fazla 3 dosyada kayyum olarak atanabilecek.

İflasın erteleme kararı üzerine borçlu aleyhine hiçbir takip yapılamayacak ve daha önce başlayan takipler duracak, ihtiyati tedbir ile ihtiyati haciz kararları uygulanmayacak.

Erteleme sırasında taşınır, taşınmaz veya ticari işletme rehniyle temin edilen alacaklar nedeniyle rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip başlatılabilecek veya başlayan takiplere devam edilebilecek ancak bu takip nedeniyle muhafaza tedbirleri alınamayacak ve rehinli malın satışı gerçekleştirilemeyecek. Erteleme süresi azami bir yıl olacak. Bu süre mahkemece uygun görülmesi halinde bir yıl daha uzatılabilecek.

Yıllık ortalama ihracat değerlerine göre yapılan sınıflandırmada, son 3 yılda yıllık ortalama ihracat tutarı Bakanlar Kurulunun belirleyeceği değerin üzerinde olan firma yetkililerine, Bakanlar Kurulunca belirlenen esaslara göre 2 yıl süreyle hususi damgalı pasaport verilebilecek.

Kanuna göre, kamu idareleri ve bu idarelere bağlı döner sermaye işletmelerinin yapacağı her türlü ödemelerden önce de "vadesi geçtiği halde ödenmemiş borcu bulunmadığına dair belge" aranılacak. Bu düzenlemeyle amme alacağının daha etkin bir şekilde güvence altına alınması amaçlanıyor.

Emeklilik yatırım fonlarının, menkul kıymet yatırım fonlarının, menkul kıymet yatırım ortaklıklarının, girişim sermayesi yatırım fonlarının ve girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının para ve sermaye piyasalarında yaptıkları işlemler nedeniyle elde ettikleri paralar, vergiden istisna olacak.

Kanuna göre, karşılıksız çek keşide etme, adli para cezasını gerektiren suç olarak tanımlandığı için çek hesabı açtırmak isteyenler bankaya adli sicil kaydı da verecek. Bankalar, çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişinin ya da şirket yetkililerinin çek hesabı açma yasağının bulunup bulunmadığını kontrol etmekle yükümlü olacak. Ticaret siciline tescil edilen şirket yetkilileri hakkında verilmiş bir çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı varsa bunların yetkilisi olduğu tüzel kişilere çek defteri verilmeyecek.

Üzerinde tarih bulunan ve kanuni süresinde ibraz edilen çekle ilgili karşılıksız işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, hamilin şikayeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak, bin 500 güne kadar adli para cezasına hükmolunacak. Hükmedilecek adli para cezası; çek bedelinin karşılıksız kalan miktarı, çekin üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz tarihinden itibaren işleyecek.

Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun'a göre ticari işlerde temerrüt faizi oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile takip ve yargılama gideri toplamından az olamayacak. Mahkeme ayrıca, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına; bu yasağın bulunması halinde yasağın devamına hükmedecek.

Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilenler, yasaklılıkları süresince sermaye şirketlerinin yönetim organlarında görev alamayacak. Ancak hakkında yasaklama kararı verilenlerin mevcut organ üyelikleri görev sürelerinin sonuna kadar devam edecek.

Kanunla, Kurumlar Vergisi istisnaları yeniden düzenleniyor. Buna göre, tüm giderlerinin, iş merkezi Türkiye'de bulunmayan kurumlar tarafından karşılanması ve söz konusu giderlerin Türkiye'de tam veya dar mükellefiyete tabi herhangi bir kurumun hesaplarına intikal ettirilmemesi kaydıyla, Ekonomi Bakanlığından alınan izinle kurulan bölgesel yönetim merkezleri Kurumlar Vergisi'nden muaf tutulacak. Türkiye'de tam veya dar mükellefiyete tabi herhangi bir kurumun, bölgesel yönetim merkezinin yönetimi altında bulunması, muafiyet hükmünün uygulamasına engel teşkil etmeyecek.

Taşınır ve taşınmaz malların, kurumlar tarafından finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları, kalkınma ve yatırım bankalarına satışından doğan kazançlar ve bu kurumlara söz konusu varlıkların devralındığı kuruma kira süresi sonunda devrinden doğan kazançlar da Kurumlar Vergisi'nden istisna olacak.

Kanunu yurt dışına hizmet veren işletmelerde vergi indirimi, yatırım teşvik belgesi kapsamındaki binaların 5 yıl emlak vergisinden muaf olması, yatırım teşvik belgesi kapsamında tahsis olunan arazilere de geçici vergi muafiyeti getiren hükümleri 1 Ocak 2017'de, karekodlu çek düzenlenmesine ilişkin hükümler 31 Aralık 2017'de yürürlüğe girecek.

Yangın, su baskını, sel, kuraklık, yer kayması, deprem gibi afetlerle ağır hastalık, ağır kaza, tutukluluk ve sabotaj gibi nedenlerle ticari veya ekonomik kayıplara uğrayan işverenler ile sigortalıların, afetin meydana geldiği tarihten itibaren 3 ay içinde, süresi dolmuş borçları ile afetin meydana geldiği tarihi takip eden 3. ayın sonuna kadar tahakkuk edecek borçları bir yıla kadar ertelenebilecek.

Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) olan borçların ertelendiği sürede zaman aşımı işlemeyecek ve ertelenen kısmına gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmayacak.

Kanunla, mükelleflerce vergi dairelerine verilen muhtasar beyanname ile SGK'ya verilen bildirgelerin, tek bir platform üzerinden birleştirilmesine yönelik düzenlemeler yapılıyor. Bu sayede, beyanname sayısı azaltılarak, birden fazla kuruma aynı bilgilerin verilmesi engelleniyor.

Mükelleflerin gerçekleştirdikleri yeni teknoloji ve bilgi arayışıyla ilgili Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) harcamaları tutarının yüzde 100'ü, bu kapsamdaki projelerin Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından Ar-Ge ve yenilik projesi olarak değerlendirilmesi şartıyla, kazancın tespitinde indirim konusu yapılacak.

Ar-Ge faaliyetleriyle doğrudan ilişkili olmayan giderlerden Ar-Ge indirimi hesaplanmayacak. Ar-Ge indirimi tutarının hesabında; Ar-Ge faaliyetlerinde kullanılan amortismana tabi iktisadi kıymetler için hesaplanan amortismanlar ile başka faaliyetlerde de kullanılan makine ve teçhizat için hesaplanan amortismanların, bu kıymetlerin Ar-Ge faaliyetlerinde kullanıldıkları gün sayısına isabet eden kısmı dikkate alınabilecek.

Damga Vergisi Kanunu'nda yapılan değişiklikle, nispi damga vergisine tabi kağıtlarda her bir nüshanın ayrı ayrı vergilendirilmesi uygulamasına son verilecek. Maktu damga vergisine tabi kağıtlarda ise her bir nüshadan ayrı ayrı vergi alınması uygulamasına devam edilecek.

Aynı kağıtta birden fazla adi kefil ve garantör bulunması durumunda, yalnız bir kefalet ve bir garanti taahhüdü için damga vergisi alınacak. Pey akçesi (bağlanma parası), cayma tazminatı (zamanı rücu, cayma parası), ücret tevkifi, cezai şart gibi bir sözleşmenin yaptırımı olarak belirlenen taahhütler başlı başına bir sözleşmeye konu olmadıkça damga vergisi alınmayacak.

Azami tutardan vergi alınan sözleşmelerde, sözleşmenin diğer hükümlerinde değişiklik olmaksızın sadece bedelin artırılmasına ilişkin değişiklik yapılması halinde, artan bedele ilişkin olarak damga vergisi alınmayacak.

Kanunla, döviz kazandırıcı faaliyetlere ilişkin damga vergisi istisnası uygulamasında "uluslararası ihale" kavramı, "Kamu kurum ve kuruluşları tarafından yerli ve yabancı firmaların ayrı ayrı veya birlikte iştirakine açık olarak çıkılan ve yabancı firmalarca da teklif verilen ihale" şeklinde belirleniyor.

Bu düzenlemede belirlenen işlem veya faaliyetlerin kısmen veya tamamen gerçekleştirilmemesi halinde, gerçekleşmeyen kısma ait alınmayan damga vergisi, mükelleflerden ceza ve gecikme faiziyle birlikte geri alınacak.
Damga vergisi istisnası uygulamak suretiyle işlem yapan kuruluşlar, istisnaya konu işlemin mahiyeti ile alınmayan vergi tutarını, işlemin yapıldığı tarihi takip eden 30 gün içinde, ilgililerin bağlı bulunduğu vergi dairesine bildirecek.

Belirtilen işlem veya faaliyetlerin gerçekleşmediğinin belirlendiği tarihi takip eden 30 gün içinde bu durumu vergi dairesine bildirmeyen kuruluşlar, damga vergisi, ceza ve gecikme faizinin ödenmesinden ilgililerle birlikte ortak sorumlu olacak.

Anonim, limited ve eshamlı komandit şirketlerin pay devirleri damga vergisinden istisna olacak.

Gayrimenkul yatırım fonlarının münhasıran gayrimenkul portföylerine ilişkin alım satım sözleşmeleri ile gayrimenkul satış vaadi sözleşmelerine damga vergisi istisnası sağlanacak.

Birden fazla nüsha olarak düzenlenen belli bir bedeli ihtiva eden kağıtlara ilişkin nispi harca tabi işlemlerden, sadece bir nüsha için noter harcı alınacak. Kanunla, harç istisnası getirilen işlemler şöyle belirtiliyor:

- Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında yer alan yatırım mallarına ilişkin, yatırım teşvik belgesi sahibi yatırımcılarla bu malların üreticileri ve tedarikçileri arasında düzenlenen kağıtlar, yatırım döneminde belge kapsamındaki yatırıma yönelik gayri maddi hakların kiralanması ve satın alınmasına ilişkin düzenlenen kağıtlarla ilgili işlemler.

- İleri teknolojiye sahip ve teknoloji transferi sağlayacak yurt dışında yerleşik şirketlerin satın alınması ile bu alımlara yönelik mali ve hukuki danışmanlık hizmeti alımına ilişkin düzenlenen kağıtlarla ilgili işlemler.

- Binalarda ısı yalıtımı ve enerji tasarrufu sağlamaya yönelik olarak yapılan işlemler ile sanayi sicil belgesine haiz sanayi işletmelerince imalat sanayinde kullanılmak üzere yeni makine ve teçhizat alımına yönelik olarak yapılan işlemler.

- Her türlü gemi, yat ve diğer su araçlarının inşası, yenileme ve dönüşümü ile bakım ve onarımına yönelik olarak düzenlenen kağıtlarla ilgili işlemler.

- Öğrencilerin burs veya öğrenim kredisi almak ve okula veya öğrenci yurduna girebilmek için düzenledikleri sözleşme, taahhütname, kefaletname ve benzeri kağıtlara ilişkin işlemler.

Kanunla, tahkim müessesesinin etkinleştirilmesi ve mahkemelerin yükünün azaltılması amacıyla, tahkim davalarında nispi karar ve ilam harcının alınmaması sağlanıyor.

Tacirler arasında tesis edilen ipotek işlemlerinde, hesaplanan tapu harcının yüzde 50'si alınmayacak.

Kanunla, Emlak Vergisi Kanunu'nda değişiklik yapılıyor. Buna göre, yatırım teşvik belgesi kapsamında inşa edilen binalar, inşalarının sona erdiği tarihi takip eden bütçe yılından itibaren 5 yıl süre ile emlak vergisinden muaf tutulacak.

Yatırım teşvik belgesi kapsamında yapılan yatırımlar için iktisap olunan veya bu yatırımlar için tahsis edilen araziler için de emlak vergisi ödenmeyecek. Yatırım teşvik belgesi kapsamında inşa edilen binalardan, bina inşaat harcı alınmayacak. Yatırım teşvik belgesi kapsamında inşa edilen yapı ve tesislerden, imar mevzuatı gereğince belediyelerce alınması gereken harçlar alınmayacak.

Her türlü varlık ve hakların varlık kiralama şirketlerine devirlerinde, devir tarihine kadar indirilen katma değer vergisi indirimleri geriye dönük düzeltilmeyecek. Bu tarihe kadar indirilemeyen katma değer vergisi ise doğrudan gider yazılabilecek.

Ticaret sicili harçları, ticaret ve sanayi odaları veya ticaret odalarınca ya da ilgili odalar tarafından makbuz karşılığı peşin olarak tahsil edilecek.

Kanunu yurt dışına hizmet veren işletmelerde vergi indirimi, yatırım teşvik belgesi kapsamındaki binaların 5 yıl emlak vergisinden muaf olması, yatırım teşvik belgesi kapsamında tahsis olunan arazilere de geçici vergi muafiyeti getiren hükümleri 1 Ocak 2017'de, karekodlu çek düzenlenmesine ilişkin hükümler 31 Aralık 2017'de yürürlüğe girecek.