Kamudan alacağı olanlar iflasın eşiğinde

Aydınlık Gazetesi'nin haberine göre; ekonomik kriz sürerken buna şimdi de "kamu alacakları krizi" eklendi. Devletle iş yapan firmalar uzun süredir alacaklarını tahsil edemezken, ne zaman alacakları konusunda da kendilerine bilgi verilmiyor. 24 Haziran öncesinde kendilerine "Seçimden sonra işler düzelecek, ödemeler yapılacak" dendiğini ama daha sonra yerel seçimler gerekçe gösterilerek ödemelerin yine yapılmadığını kaydeden işadamları, dayanacak güçleri kalmadığını söylüyor. İş insanları örgütleri de kamu alacakları sorununun çok tehlikeli bir noktaya geldiğini belirterek, bu soruna bir an önce çare bulunmazsa birçok firmanın iflas edeceği uyarısında buluyor. İş insanı örgütleri taleplerini hükümete ilettiklerini ancak sonuç alamadıklarını söylüyor.

YATIRIMCI BAKANLIKLAR

Kamu borçlarının en çok olduğu kurumlar yatırımcı bakanlıklar ve belediyeler. Karayollarında biriken alacakların bir bölümü yılbaşından sonra ödense de hak edişler aradan geçen sürede yine artmış durumda. Belediyelerden alacağı olanlar beklemede. Seçim sonrası için verilen sözler de ortada kalmış durumda. Bazı belediyelerde parti değişikliği nedeniyle ödeme yapılmazken aynı partinin ancak farklı isimlerin kazandığı belediyelerde de sorunlar yaşanıyor. Belediye paraları seçimlerde harcandığı için borçları ödeyecek para yok.

‘CEPTEN YİYORUZ’

Ankaralı bir işadamı durumu şu sözlerle anlatıyor: "Şu anda herkes borçlu. Borcu olmayan firma yok. Bunun yanında kamudan alacaklı olanlar da var. KDV alacakları var. Kamunun satın aldığı mal ve hizmetlerden doğan alacaklar var. Ancak devlet bu borçlarını ödemiyor. Daha doğrusu ödeyemiyor. Firmalar kamuya hizmet üretirken harcama yapıyor. Bunun için de banka kredisi kullanıyor. Banka kredilerindeki faizler de çok yükseldi. Alacaklarını zamanında tahsil edemeyince karı gittiği gibi herkes zarara giriyor. Cepten yiyor."

‘ÖDENEK BİTTİ’

Bir başka işadamı da yaşadıklarını şöyle anlattı: "Şirketim bir bakanlığa iş yaptı. Yaklaşık 3 ay önce paramın ödenmesi gerekiyordu. Kuruma gittim ‘ödenek bitti, bekleyeceksin’ dediler. Zorlayınca ödeneklerin seçim harcamaları için kullanıldığını ifade ettiler. Ben aldığım işi yaparken zaten banka kredisi kullandım. Zamanında ödeyemeyince temerrüde düştüm. Hem kredibilitem kalmadı, hem de zarar ettim. Benim durumumda olan çok sayıda şirket var. Hepsi şu anda iflas noktasında."

‘DEVLET ÖZELİ BATIRIYOR’

Devletin borçlarını ödememesi nedeniyle birçok şirketin kapanma noktasına geldiğini belirten işinsanı örgütü yöneticisi, "İhalelere enflasyon ve döviz kurlarındaki artış yansıtılmadı. Bu nedenle karlar yüzde 3-5’e düştü. Alacaklar zamanında ödenmeyince onlar da gitti. Başa baş işin içinden çıkan firma kendini karlı saymaya başladı. Devlet özel sektörü batırır hale geldi" diye konuştu.

DEVLET TAHVİLİ VERSİNLER

Bir işadamı örgütü yöneticisi ekonomik krizin hat safhada olduğunu vurgulayarak şu ifadeleri kullandı: "Bakanlıklarda ve belediyelerde ciddi sorunlar yaşıyoruz. Üyelerimiz bize gelip sorunlarına çözüm bulmalarını istiyorlar. Biz ilgili kurumlara gerekli uyarıları yaptık. Ama sonuç alamadık. Belediye başkanları ile görüştük. Ama onlar seçimi bahane ettiler. Ellerindeki kaynakları da seçime harcadılar. Bakanlıklarda da belediyelerde de durum aynı. Bize devlet tahvili versinler, hemen bozdurmayalım. Ama bu tahvillerle devlete olan vergi, SSK gibi borçlarımızı ödeyelim. Piyasada iş yapmak için değişim yapalım. Çarklar dönsün. Zaten ciddi bir durgunluk yaşıyoruz. Böyle giderse tam duracağız."

ARACILAR TÜREDİ

Bu arada firmalar kamu kurumlarından ve belediyelerden alacaklarını tahsil etmek için aracı kullanmaya başladıkları öğrenildi. Bir işadamı yaşananları şöyle anlattı: "Kamudan alacağı olan firmalar her yöntemi deniyor. Adam zaten iyice sıkışmış. İcra noktasına gelmiş. Alacağını tahsil edemeyince aracılara başvuruyor. Bu sistem her dönemde yaşandı. ANAP döneminde komisyonlar yüzde 20’lere kadar çıkmıştı. Ekonomik krizle birlikte yine öne çıktı. Krizden önce küçük hediyelerle yapılan işler şimdi fiili komisyona dönüştü. Çaresiz kalan işadamı günü kurtarmak için mecbur kalıyor. Aracılar da genellikle partililer. Piyasada herkes biliyor."

ASO'NUN ÖNERİLERİ

Kamu alacakları uzun süredir gündemde. Ankara Sanayi Odası (ASO) 2018 Eylül ayında hükümete bir öneri paketi sunmuştu. Alacaklar için 5-10 yıl vadeli düşük faizli devlet tahvili verilmesini önermişti. ASO Başkanı Nurettin Özdebir önerisi ile ilgili yaptığı açıklamada, "Bunları teminat olarak bankaya verip kredi alma imkanı yanı sıra ihaleye girerken teminat olarak da kullanabiliriz" demişti.

2018 Eylül ayında ASO tarafından hükümete sunulan raporda şu taleplerde bulunulmuştu:

■ KDV alacaktan yerine uzun vadeli devlet tahvili verilebilir.

■ Cumhurbaşkanı fiyat farkı yetkisini kullanmalı.

■ Kur farkı mücbir sebep kabul edilmeli.

■ Zamanı gelmiş hakkedişler nakit ödenmeli.

■ Kamu inşaat ihalelerinde ‘yerli malı’ şartı şartnameye konulmalı.

■ Bankalar kredilerde uyguladıktan katı kuralları esnetmeli.

■ Bankalar, yeniden yapılandırma düzenlemesini hızlandırmalı.

■ Kur farkı gelirinden dolayı KDV ödenmemeli.

■ KDV tahsilattan önce tahakkuk ettirilmemeli.

■ Faaliyetini durdurmak zorunda kalanlara kısa çalışma ödeneği uygulanmalı.

■ KOBİ’lerin alacaktan öncelikli olarak ödenmeli.