Tüketici Kanun Taslağı'na göre, Maketten satışlar zorlaşacak!

Maketten satış ya da ön satış olarak adlandırılan satışları zorlaştıracak en önemli unsur ise konut alanların ödemelerinin konut firmaları yerine bankaya kaydırılması ve satışın ruhsat alındıktan sonra başlaması olarak dikkat çekiyor.

Türkiye'de birçok inşaat şirketi tarafında uygulanan maketten satış sistemiyle inşaat şirketleri özsermayeleri yerine müşteriden topladıkları peşinatlarla projelerini yapımına başlayıp tamamlayabildiği için şirketler için önemli derece finansman kolaylığı sağlıyordu. Maketten satışı zorlaştıran maddeler ise şirketlerin özsermayesi ya da sigorta yaptırarak inşaata başlamasını
zorunlu kılıyor. Bu nedenle sektörden tepki alan taslağın yasalaşması halinde konut satışlarını yarıya varan oranda azalacağı iddia ediliyor.

Taslakla ilgili konuşan Sinpaş GYO İcra Kurulu Başkanı ve KONUTDER Başkanı Ömer Faruk Çelik, maketten satışa getirilen sınırlandırmaların maketten satışları mutlaka etkileyeceğini belirterek, "Çünkü sektördeki oyuncuların tamamı sermaye yeterliliği ile elindeki projenin tamamını bitirip satabilecek kapasitede değil. Bu sektör, tamamen müşteri-üretici ilişkisinde birbirine güvenen ve bu güven sayesinde iki tarafın da kazandığı bir sistem. Yani üretim yaparken müşteri ödemesini yaptığı için üreten de kredi kullanmıyor. Bu nedenle maliyeti azalıyor. Müşteriye fiyat ve maliyet yansıması az oluyor" dedi.

Birkaç beceriksiz firmaya tedbir tüm sektörün üzerine yük oluyor

Şu anda sektörün 60 veya 72 ay vadeyle satış yaptığını kaydeden Çelik, taslağın vadeli satış yapan birkaç kötü niyetli ya da beceriksiz firmanın projeyi bitirmemesine karşı alınan bir tedbir olduğunu ancak bunun sektördeki iyi niyetli firmaların hepsine yüklenmek istendiğini kaydetti. "Bu nedenle kanun artık bana diyor ki müşterine 60 ay -72 ay vadeyi yapma" diyen Çelik,

"Yaparsın ama parasını alamazsın, sadece yapacağın hak edişin parasını alırsın. Ancak benim peşin satmak yerine 72 vadeli satmamın nedeni de piyasada yaşanan sıkıntılardan dolayı oluyor. Biz bu sıkıntıyı aşmak için müşteriye vade yapıyoruz. Bu vadeyle yapma diyorsa o zaman ben hangi argümanı kullanacağım, yahut müşteriyi nasıl kazanacağım, burada bir sıkıntı var" diye konuştu.

Uzun vadeli satış yapılamayacak konut satış adedi azalacak

Firmaların bu şartlarda uzun vadeli taksitlerle satış yapamayacaklarını dile getiren Çelik, bu nedenle satış adetlerinde düşüş olacağını söyledi. "Ya da müşteri bu kadar uzun vadeli, kolay ödeme planlı evleri bulamayacağı için düşüş olacak. Sadece kredisini almış ya da parasını hazırlamış olanlar ev alabilecek. Bu nedenle konut alıcı sayısında azalma olacak" diyen Çelik, "Böylece konut satış adetleri yavaşlayacak. Firmalar ellerindekilerini satamayacakları için yeni projelere başlayamayacak. Eski projelerini bitirmek için kredi gibi yeni argümanlar arayacaklar. Bir süre sonra bir bakılacak ki konut alıcısı satın alamaz duruma gelmiş. Yılda 400-500 bin konut üreterek konut açığını kapatmaya ve kentsel dönüşüm için bir şeyler yapmaya çalışırken, bir bakarken sektör biraz daha küçülmüş. Belki 250-300 bin konut seviyesine düşmüş olur" dedi. Çelik, bu maddeyle ilgili görüşme yaptıklarını ancak henüz bir uzlaşma sağlayamadıklarını dile getirdi. GYODER Yönetim Kurulu Başkanı ve Yeşil GYO Genel Müdürü Işık Gökkaya, maketten satışın tamamen kaldırılması halinde bu durumun sektörde ciddi sıkıntı yaratacağını söyledi. Gökkaya, "Bu durum aynı zamanda tüketici aleyhine de olacak. Çünkü maketten çıktığınız fiyatla proje belli bir aşamaya geldiği fiyat arasında önemli bir fark oluyor. Bunun kazancı tüketiciye de yansıyor. Çünkü maketten sattığınızda finansman maliyetiniz daha az oluyor. Fakat bu olanak kaldırılırsa finansman maliyeti oluşacak. Sektörde sermaye yetersizliği olduğu için maketten satış nakit akışı açısından çok ciddi şekilde faydalı oluyordu" dedi.

Maketten satışta mağduriyet sadece 1-2 projede yaşandı

Yasanın projenin sigortalanması uygulamasını getirdiğini kaydeden Gökkaya, proje geliştiricinin proje sigortası yapması halinde maketten satış yapma izni alabildiğini söyledi. Bankayla ortak çalışıp oradan mortgage kredisi verilmesi halinde maketten satış yapmaya devam edeceğini dile getiren Gökkaya şunları söyledi: "Ancak Türkiye'de proje sigortası yapan firmanın çok az. Bunları bir şekilde yurtdışından getirip yaygınlaştırmak lazım. Orada da bir maliyet oluşuyor. Ancak bu maliyeti bir şekilde karşılamak zorundayız. Zaten maketten satışta mağdur olan çok sayıda insan yok. İki-üç tane projede bu yaşandı. Ama bütün sektörü etkileyecek bir karar alındı. Bu kararlar alınırken biraz daha yumuşak bir geçiş yapılabilirdi. GYODER olarak bu konudaki düşüncelerimizi ilettik."

Alıcılardan toplanan peşinatla inşaatı finanse edenler için sıkıntı

Maket üzerinden satış olarak tabir edilen satışın henüz ruhsatın alınmadığı, inşaatın başlamadığı, içerisinde hiçbir özkaynak girişi bulunmayan projede satışa çıkıp tüketiciden toplanan paralarla o inşaatın finanse edilip yapılması sürecini içerdiğini aktaran MVK Yapı Yönetim Kurulu Üyesi Ertürk Mavuk, "Bizim böyle bir satışımız yok. Bu türden satışın yeni kanunla engellenmesi de sektör açısından çok olumlu bir hareket" diye yorumladı. Özkaynak kullanan firmalar açısından bir sıkıntı olmayacağını ancak konut alıcılarından toplanan peşinatlarla inşaatı finanse etmeyi düşünen firmalar açısından sıkıntı olacağını kaydeden Mavuk, "O tip çalışmayı düşünen müteahhitler varsa bu tip projeler başlayamayacak anlamına geliyor" dedi.