Kentsel dönüşümün ‘rehber'i çıktı

 

 

Kentsel Dönüşüm ve Hukuk Platformu kurucuları olan Prof. Dr. Gürsel Öngören ve Prof. Dr. N. İlker Çolak tarafından, kentsel dönüşüm ve hukuk kurallarını açıklayarak kamu yöneticilerine ve uygulayıcılara yön göstermek için hazırlanan "Kentsel Dönüşüm Hukuku" kitabı bir rehber niteliği taşıyor.

 

Prof. Dr. Gürsel Öngören kitabı, kentsel dönüşüm paydaşlarını bilgilendirmek, kentsel dönüşüm uygulamalarında ortaya çıkabilecek hukuki sorunları önlemek, yasal altyapıyı yönlendirmek için ve kentsel dönüşüm davalarında kullanılacak akademik görüşleri oluşturmak amacıyla hazırladıklarını belirtti.

2013 sonuna kadar 30 bin bina yıkılacak

Bir yıldan bu yana süren kentsel dönüşüm projesi hakkında bilgiler veren Öngören,  Türkiye'de toplam 6 milyon bina bulunduğunu ve bunların 3'te 1'inin yenileneceğini söyledi. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın bugüne kadar 40 dönüme yakın bir alanı riskli ilan ettiğini söyleyen Öngören şöyle devam etti: "Bu da yaklaşık 100 bin bina ve 700 bin nüfusa tekabül ediyor. İstanbul'da yılsonuna kadar ise 30 bin bina kentsel dönüşüme girecek. Bugüne kadar İstanbul'da 20 bin bina yıkıldı. Bu işin yaklaşık 350-400 milyar dolarlık bir bütçesi olacak. Kentsel dönüşüm projesinin yaklaşık 20 içinde tamamlanması planlanıyor."

Türkiye'de halihazırda yaşanan çarpık yapılaşmanın sorumlusunun belediyeler olduğunu dile getiren Öngören, bu nedenle Bakanlığın kentsel dönüşüm sürecinde belediyeleri çok sıkı denetlemesi gerektiğini belirtti. Riskli alanlarda belediyelerin kapalı kapılar arkasında işler yapmak yerine şeffaf süreçler izlenmesi gerektiğini söyleyen Öngören, "Maalesef aksi yönde gelişmeler var. Belediyeler ortada hiçbir proje yokken vatandaşlara sözleşmeler ve bir takım belgeler imzalatıyor. Sonrasında ne çıkacağı belirsiz" dedi.

Belediyelerin bu işi 'kentsel tasarım'la yapması gerektiğine değinen Öngören, bu süreçte tek eksiğin parsel birleştirme ve ada birleştirmede imar artışı teşviki olduğuna dikkat çekti. Öngören şöyle devam etti: "Bakanlığın bunu geciktirmeden hayata geçirmesi gerekiyor. Bir ara bazı belediyelerin uygulamamaya çalıştığı birden çok arsayı birleştirip, nitelikli projeler yapılmasını hedefleyen imar artışı konusunu bakanlığın hızla uygulamaya koyması gerekiyor. Binayı yıkıp, yeniden aynı nitelikte bina yapmak kentsek dönüşüm değil. Böyle yaparak ek bir yeşil alan ve sosyal donatı alanı kazanmıyoruz."

Müteahhitler yüzde 50 teşvik verilmeli

Öngören, kentsel dönüşümün hızla ilerlemesi için bu işe giren müteahhitlere Bakanlık tarafından yüzde 50 oranında kredi desteği verilmesi gerektiğini savundu. 2014'te çıkacak teşvik paketinin müteahhitleri de kapsamasının uygun olabileceğinin altını çizen Öngören, bir süre sonra sınırlı olan kaynağın tükenebileceğini söyledi.

Deprem kuşağında olan Türkiye için kentsel dönüşümün önemini vurgulayan Öngören, "Son kırk yılda sanayi, ticari ve konutta yaşanan sağlıksız yapılaşma, 1999 ve 2011 depremlerinin yıkıcı etkileri sonucunda binlerce kişinin canına mal olmuştur. Van depremi sonucu yeniden konuşulmaya başlanan kentsel dönüşüm konusu, bugün Türkiye'nin en önemli gündem maddesi haline dönüşmüştür. Kentsel dönüşümde yolun başındayız. Yol haritamızı doğru belirleyelim ki geçmişteki hataları yapmayalım, kitap bu bağlamda yol gösterici olacaktır" dedi.

Kentsel Dönüşüm Hukuku kitabı; geçmişten günümüze kentsel dönüşümü ilk defa sınıflandırmaya tabi tutan ve deprem odaklı kentsel dönüşümü derin biçimde irdeleyen bir çalışma. Kentsel dönüşüm ve hukuk konusunda bugüne kadar hazırlanan en kapsamlı çalışma olan kitap, Temmuz 2013'te yayınlanan son yönetmelik değişikliklerini de içeriyor.

Riskli alanlar ve riskli yapılardaki her türlü kentsel dönüşüm uygulamaları hakkında bilgiler veren bu çalışma, seçilen dil ve anlatımı ile de uygulamayı yapan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve belediye görevlileri için "Kentsel Dönüşüm Rehberi" niteliği taşıyor. Karşılaşılabilecek sorunlar için de yol gösterici olan kitabın sonunda ilgili tüm kanun ve yönetmelikler de yer alıyor.

Kitapta öncelikle kentsel dönüşümün tarihi anlatılıyor. Daha sonra Gecekondu Kanunu, Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun, Kuzey Ankara Kentsel Dönüşüm Projesi Kanunu, Belediye Kanunu ve Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun gibi yasal kurallar irdeleniyor.

Kitapta belediyelerin yürüttüğü, kenti güzelleştirme ve iyileştirme amaçlı; Belediye Kanunu 73. Madde doğrultusunda yapılan kentsel dönüşümde uygulanacak tüm süreçler ve kurallar ele alınıyor. Yine sit alanları, tarihi eserlerin ve semtlerin yenilenerek ve yaşatılarak kullanılması yönündeki kentsel dönüşüm uygulamaları 5366 sayılı Kanun kapsamında genişçe anlatılıyor ve bu konuda Kültür ve Turizm Bakanlığının da etkili olması yönünde görüşler ve eleştiriler aktarılıyor. Kitabın ilerleyen bölümlerinde kentsel dönüşümün en önemli aracı olan imar planları hakkında geniş bilgi verilerek devamında genel bir değerlendirme yapılıyor.

Deprem sebebiyle uygulanan 6306 sayılı Kanun ve Uygulama Yönetmeliğinin tüm yönleriyle geniş kapsamlı olarak değerlendirildiği bu çalışmanın son bölümünde ise yaşanan deneyimler ışığında, daha etkin, verimli ve adil kentsel dönüşüm için eleştiriler iletilerek, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile belediyelere öneriler sunuluyor.

Kitabın, herkesin kolayca ulaşabilmesi ve kentsel dönüşüme azami katkı verilmesi için internette ücretsiz olarak yayınlanacağını belirten Prof. Dr. Gürsel Öngören, "Sınırlı sayıda kopyası basılan kitabı, bazı uygulamacılara dağıtacağız. Ayrıca kentsel dönüşüm için büyük emek harcayan T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığına katkı sağlamak için Kentsel Dönüşüm Hukuku kitabının tüm haklarını Bakanlığa bırakmayı istiyoruz" dedi.