3. Köprü'nün yüzde 51’i Çinlilere mi satıldı?

Karar gazetesi yazarı İbrahim Kahveci, Yavuz Sultan Selim Köprüsü’ndeki ‘hesap karmaşası’na dikkati çekerek, “2019 yılında Hazine garantisi olarak şirketlere 500 milyon dolar ödeme yapılırken, geçen araçlardan da 290 milyon dolar tahsilat yapılmış oluyor. Kısaca işletme ve bakım giderleri hariç tutulduğunda Yavuz Sultan Selim Köprüsü yılda 790 milyon dolar para kazanıyor. Ama Çinli firmalara yüzde 51’i 688 milyon dolara satılıyor.

Satın alan Çinli firmalar yaklaşık hesap ile 1 yıl 9 ay içerisinde yatırdıkları parayı kazanmış olacaklar” düşüncesini dile getirdi.

Kahveci, "Yapım maliyetinin bile çok fazla şişirilmiş olacak açıklandığı iddia edilen 3. köprünün gerçek fiyatı ne olabilir? Çin’lilere satış değeri üzerinden bakıldığında ya köprü ve çevreyolu bu fiyata yapılmadı, ya da bu satışın kârı oldukça yüksek olmaktadır. Tabii ki gerçek bilgileri yine kimse öğrenemeyecek. Çünkü ticari sır kapsamında faturayı vatandaş öderken, bilgiler Türk halkından saklanmaktadır” ifadesini kullandı.

Kahveci’nin “Köprüde şeffaflık yok, hesaplar karışık” başlıklı yazısı şöyle:

Son bilgi, Habertürk.com adresinde Olcay Aydilek’in yazdığı haberden. Zaten haberde de resmi bir bilgi yok, ama habere yalanlama da gelmedi.

Durum şu:

“Yavuz Sultan Selim Köprüsünden öngörülen araç geçmediği için işletmeci IC İçtaş İnşaat - Astaldi konsorsiyumu ICA’ya, devletin garanti kapsamında ödeyeceği tutar büyük ölçüde belli oldu. Ödenecek tutar 1,6 milyar lira.” 

2019 yılının ilk yarısı için 1 milyar 450 milyon lira zaten ödenmişti. İkinci yarısı için ödenecek olan 1,6 milyar lira ile 2019 hazine garanti ödemesi 3 milyar lirayı aşmış oluyor.

Meselenin ikinci kısmı daha ilginç. Bir ay önce buranın yüzde 51 hissesini, Çinli firmaların oluşturduğu bir fon satın alıyor. 3. Köprü ve çevre yolu olarak geçen bu satış tam 688 milyon dolar.

Sadece 2019 yılında Hazine garantisi olarak 500 milyon dolar ödenirken, Çinli firmalar nasıl oluyor da yarısını 688 milyon dolara satın alıyor?

Temmuz 2017’de Deniz Zeyrek dönemin Ulaştırma Bakanı Ahmet Arslan ile bu konuları konuşuyor. Ahmet Arslan’ın verdiği bilgiyi aynen aktarıyorum:

Proje aslında 60 kilometrelik Kuzey Marmara Otoyolu Projesi. 135 bin araç geçişi vaadedilmiş.

İddia: İşletme süresi: 10 yıl 3 ay

Gerçek:Garanti kapsamındaki işletme süresi 7 yıl 9 ay

İddia: 38 bin araç geçiyor

Gerçek: Günlük geçiş 100 bin üzerine çıktı. Fizibilite çalışmalarında 3 yılda olması beklenirken iki yıl dolmadan 135 rakamına ulaşılması öngörülüyor. Hiç araç geçmezse garanti kapsamında ödenecek tutar, 790 milyon dolar olacaktı.

İddia: Yatırım miktarı 3 milyar dolar

Gerçek: Toplam maliyet 3.5 milyar dolar.

Bu bilgi üzerinden gidersek, 2019 yılında Hazine garantisi olarak şirketlere 500 milyon dolar ödeme yapılırken, geçen araçlardan da 290 milyon dolar tahsilat yapılmış oluyor. Kısaca işletme ve bakım giderleri hariç tutulduğunda Yavuz Sultan Selim Köprüsü yılda 790 milyon dolar para kazanıyor. Ama Çinli firmalara yüzde 51’i 688 milyon dolara satılıyor.

Satın alan Çinli firmalar yaklaşık hesap ile 1 yıl 9 ay içerisinde yatırdıkları parayı kazanmış olacaklar.

Mayıs 2013 tarihinde yapımına başlanan YSS Köprü ve çevre yolunun işletme süresi 10 yıl 3 ay. İşletme süresi yapım yılı içinde hesaplandığından dolayı 2023 Ağustos ayında  şirketlerin işletme süresi dolmuş oluyor. Böylece YSS Köprüsü devletin olmuş olacak.

Eski Ulaştırma Bakanı Ahmet Arslan’ın verdiği bilgilere göre 3. Köprü ve çevre yoluna verilen aylık Hazine garantisi 66 milyon dolar. Çinli firmaların ise işleteceği süre 3 yıl 8 ay. Yani Çinli firmaların işleteceği dönemde geçen araçlardan alınacak ücretlerin yanında, geçmeyen araçlardan da alınacak ücretlerde toplam gelir 2,9 milyar dolara ulaşacak.

Bu ücretin ise yarısının Çinli firmalara gideceği hesap edildiğinde elde edilecek gelirin de 1 milyar 450 milyon  dolar olacağı anlaşılmaktadır. Böylece 688 milyon dolara satın alınan hisselere 3 yıl 8 aylık işletme süresinde kar olarak kalacak net paranın da 760 milyon  dolar olacağı görülmektedir.

Ağustos 2015 tarihinde hizmete  açılan ve bugüne (2019 sonuna) kadar 52 ay işletmede kalan YSS Köprüsünün, aylık 790 milyon USD gelir üzerinden toplam hasılatının 3,4 milyar dolar olduğu anlaşılmaktadır. Böylece yine eski Ulaştırma Bakanı Ahmet Arslan’ın verdiği bilgiye göre 3,5 milyar dolarlık yapım maliyetinin karşılanmış olduğu görülmektedir.

Bütün bu hesaplama ve bilgilerin ne derece doğru olduğunu elbette bilemiyoruz. Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) kapsamında yapılan ve Hazine garantisi verilen bu hizmetlerde bilgiler kamuoyuna açıklanmıyor. O nedenle şeffaf olmayan bilgilerden yine parça parça açıklanan bilgilerle toplam hesap yapılabilmektedir.

Yapım maliyetinin bile çok fazla şişirilmiş olacak açıklandığı iddia edilen 3. Köprünün gerçek fiyatı ne olabilir? Çin’lilere satış değeri üzerinden bakıldığında ya köprü ve çevreyolu bu fiyata yapılmadı, ya da bu satışın karı oldukça yüksek olmaktadır.

Tabii ki gerçek bilgileri yine kimse öğrenemeyecek. Çünkü ticari sır kapsamında faturayı vatandaş öderken, bilgiler Türk halkından saklanmaktadır.