15 Temmuz'da yaralı sivillere 3.916, sakat kalana 47 bin lira!

15 Temmuz darbe girişiminin yaraları Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun çerçevesinde sarılacak. Yaralanan sivil vatandaşlara 3 bin 916 lira tazminat ödenecek. Sakat kalan sivillere, çalışma gücü kaybına göre 47 bin liraya kadar tazminat ödenecek ve maluliyet aylığı bağlanacak. Şehit olanların yakınlarına aylığın yanı istihdam hakkı sağlanacak. Aracı, işyeri zarar gören vatandaşların hasarları karşılanacak. Darbe girişiminde 246 kişi şehit olurken bin 536 kişi yaralandı. Şehitlerin 179’u, yaralıların ise bin 391’i sivillerden oluşuyor. Ölenler geride yüzlerce çocuk, eş ve mağdur annebaba bıraktı. Yaralıların bir kısmının ise ömür boyu engelli kalma riski bulunuyor. Talihsiz gecede onlarca araç tankların altında kalarak ya da atılan bombalardan kullanılamaz hale geldi. Bazı işyerleri zarar gördü.

Darbe girişimi sırasında yaralanan sivil vatandaşlara bir defaya mahsus olmak üzere 3 bin 916.86 lira tazminat ödenecek. Yaralanma sonucu çalışma gücü kaybı yaşayanlara, derecesine göre ödeme yapılacak. Çalışma gücü kaybı üçüncü derece olanlara 2 bin 611-15 bin 667 lira; ikinci derece olanlara 16 bin 320 -31 bin 334 lira; birinci derece olanlara ise 31 bin 987-47 bin lira arasında değişen tutarlarda bir defalık ödeme gerçekleştirilecek. Şehit olanların mirasçılarına ise 32 bin 640 liralık toplu ödeme yapılacak. Bakanlar Kurulu’nun bu tazminat tutarlarını yüzde 30 oranında artırma yetkisi bulunuyor. Hayatlarını ortaya koyarak tankların karşısına dikilen bu kişilere ve hak sahiplerine yüksek tutardan ödeme yapılması bekleniyor.

Korkunç gecede şehit olanların yakınları ile engelli hale gelenlere aylık bağlanacak. Engellilere bağlanacak aylık tutarı çalışma gücü kaybı üçüncü derece olanlarda 531 TL; ikinci derece olanlarda 708 TL; birinci derecede olanlarda ise 885 TL olacak. Şehitlerin hak sahiplerine de 885 lira aylık bağlanacak. Sağlanacak istihdam hakkından yararlanmak için birden fazla kişi başvurursa, örneğin ölen kişinin birden fazla işsiz kardeşi istihdam hakkından yararlanmak isterse, valilik bünyesinde oluşturulan Uyuşmazlık Komisyonu, kimin yararlanacağını belirleyecek. Uyuşmazlık olmasa bile, diğer hak sahibi kardeşlerden veya eşten “feragatname” alınması gerekecek.

Sivil şehitler için 1 kişilik istihdam hakkı bulunuyor. Hayatını kaybedenler için sağlanan istihdam hakkından eşi veya çocuklardan birisi, bunlar yoksa kardeşlerden birisi yararlanabilir. İlköğretim, ortaokul ve ilkokul mezunu olan hak sahipleri hizmetli olarak; lise ve üniversite mezunları ise memur unvanlı kadrolara atanacaklar. Sözleşmeli personel veya işçi kadrolarına yapılacak atamalarda da aynı öğrenim kriterleri dikkate alınacak. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, istihdam hakkı olanların listesini eylül veya gelecek yıl mart ayının son gününe kadar Devlet Personel Başkanlığı’na (DPB) bildirecek.

Şehit olan asker ve polislerin hak sahiplerine şehit aylığının dışında çeşitli haklar da sağlanıyor. Bunlar şöyle:
- Şehit asker ve polis yakınlarına 2, bunlardan malul olanlara 1 istihdam hakkı veriliyor.
- Çocukları için öğrenim yardımı yapılıyor. Özel öğretim kurumlarından ücretsiz yararlanıyor.
- Şehit çocuklarına Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu (YURTKUR) yurtları ile yüksek öğrenim kredilerinde öncelik tanınıyor.
- Şehit yakınlarından sağlık hizmetlerinde katılım payı veya ilave ücret alınmıyor.
- Şehitlerin yakınlarına ait brüt 200 metrekareyi geçmeyen bir meskeni için emlak vergisi muafiyeti uygulanıyor. Ayrıca faizsiz konut kredisi imkânı da sunuluyor.
- Elektrik ve su faturalarında indirim yapılıyor.
- Şehit çocuklarından yüksek öğretimde katkı payı ve öğrenim ücreti alınmıyor. n Hak sahiplerine yeşil pasaport veriliyor.
- Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü’nün tiyatro, opera ve bale gösterilerinde ücret alınmıyor.
- Anne ve babalarına aylık bağlanırken, yoksul olma şartı aranmıyor.
- Şehit yakınları ile gazilere ve bunların eş ve çocuklarına şehir içi toplu ulaşım araçlarından ücretsiz yararlanma hakkı sağlanıyor.

15 Temmuz’daki çatışmalarda zarara uğrayan kişilerin veya şehit olanların yakınlarının 60 gün içerisinde, valiliğe başvurmaları gerekiyor. Daha sonra yapılacak başvurular kabul edilmeyecek. Yaralananlar için 60 günlük başvuru süresi, hastaneden taburcu oldukları tarihte başlayacak.

15 Temmuz’da darbe girişiminde bulundukları için gözaltına alınan askerler, OHAL kapsamında yeni bir düzenleme yapılmadığı takdirde Ergenekon ve Balyoz davası mağduru subay-astsubaylar için yapılan düzenlemeden yararlanacaklar. Darbe girişiminde bulundukları gerekçesiyle gözaltına alınan 3 bini aşkın asker ile 63 askeri hâkim ve savcı tutuklandı. Tutukluların sayısının daha da artması bekleniyor.

Darbe girişimine karıştıkları gerekçesiyle tutuklanan ya da açığa alınan subay ve astsubaylar, 20 Temmuz 2011 tarihinde çıkarılan Kanun Hükmünde Kararname’den (KHK) yararlanacaklar. FETÖ’nün kumpası olduğu ortaya çıkan Ergenekon ve Balyoz davalarından dolayı tutuklanan askerlerin mağdur olmaması için 2011 yılındaki Yüksek Askeri Şûra (YAŞ) toplantısı öncesinde çıkarılan KHK’ye göre, açığa alınan ve tutuklanan subay astsubaylara maaşlarının 3’te 2’sinin ödenmesi öngörüldü. O tarihe kadar, açığa alınan ya da tutuklu subay astsubaylara maaşları yarım ödeniyordu. Darbe şüphelisi subay ve astsubaylar, 2011 yılında çıkartılan bu KHK çerçevesinde, tutuklu kaldıkları veya açığa alındıkları süre boyunca maaşlarının 3’te 2’sini alacaklar. Yargılama sonucunda mahkûm oldukları takdirde aylıkları kesilecek. Emekliliği hak etmiş olanlar ise emekliye ayrılarak, aylık bağlatabilecekler. Diğer taraftan, darbe girişimi sırasında yaşamını yitiren ya da engelli durumuna düşen darbeciler ile yakınları, şehit ve maluliyet hakkından yararlanamayacak.
Ahmet KIVANÇ - Tahsin AKÇA / GAZETE HABERTÜRK